Anderhalf miljoen mensen kampen in Nederland met niet-realistische angsten. „Het is alsof de angst en de paniek zich met zuignappen in hen verankeren.”
Wij kregen dit artikel onder ogen en het is een typisch onderwerp voor onze site, dus geven we een reactie. We quoten alleen de relevante stukken.
Jeugd
In je oratie laatst zei je dat het aandeel volwassenen dat jaarlijks met niet-realistische angsten kampt de afgelopen tien jaar is gestegen van 10 naar 15 procent.
„Jaarlijks zijn het er meer dan anderhalf miljoen, ja. Mensen die er substantieel last van hebben of die er niet goed door kunnen functioneren. Volgens de nu geldende criteria heb je dan een stoornis. En in driekwart van de gevallen ontstaan de problemen in de kindertijd of de adolescentie. Die kun je er dus bijtellen.”
75% van de problemen ontstaat in de jeugd. Dan lijkt de eerste reden me voor de hand liggend en kunnen we de komende jaren inderdaad een sterkere stijging gaan verwachten. Er zijn al diverse artikelen gepubliceerd over de mentale problemen waar de jeugd mee worstelt sinds corona en de wachtlijsten die langer en langer worden.
Twee werkende ouder, meer scheidingen, druk van social media, peer pressure van de groep, er is weinig rust en stabiliteit meer in het leven van de hedendaagse jeugd. Ouders hebben geen tijd meer, dus geven geen steun maar zijn voornamelijk met eigen leven en carrière bezig.
Social media spiegelt een schijnwereld voor waar teveel jongeren in geloven en uit alle macht proberen om aan mee te doen uit angst om buiten de boot te vallen. Helaas beseffen zij niet dat vrijwel alle foto’s bewerkt zijn en video’s in scène worden gezet.
Groepsdruk eist dat je in de laatste mode loopt en de nieuwste mobiel hebt. Uiteaard dat meedoet met de laatste hype zoals nu de fatbike. Dat je sportief bent, maar ook elk weekend drinkt en vaped, en uiteraard dat je seksueel actief bent. En dat gebeurt dan weer steeds vaker zonder condoom, dus SOA’s zorgen ook voor de nodige stress en angst.
De mobiel eist de hele dag aandacht op. Gelukkig is er inmiddels een mobielverbod op school, maar dan zorgen de ouders weer voor stress. Ze geven hun kinderen nu dure smartwatches waarmee die nog steeds onder de constante controle van de “helikopter”- of “curling”ouders staan. Ik zie ze dagelijks fietsen. Ze hebben hun groep net verlaten op school, maar fietsen met de mobiel in hun hand en starend op een beeldscherm voorbij. Dat het zo vaak goed gaat is een wonder! Na een dag informatieverwerken op school geen rustmoment, maar gelijk de mobiel aan. Als ze thuiskomen is er niemand die even naar hun verhaal kan luisteren. Dus gaat gelijk de TV aan en op de bank met de mobiel, laptop of gameconsole. En het beeldscherm gaat pas uit als pa en ma op bed liggen.
Soort angsten
Over wat voor angsten heb je het dan?
„O, dat zijn er zoveel. En ze zijn zo verschillend. Denken dat die stoel daar vies is en dan maar liever blijven staan. Denken dat je altijd het verkeerde zegt en dan maar liever niets meer zeggen. Het lijken soms kleine dingen, maar ook die moet je niet normaliseren. Er zijn mensen die hun partner al in het mortuarium zien liggen als die een keer niet op de normale tijd thuis is – meteen het zwartste scenario. Mensen die onder hun niveau werken, zo bang zijn ze om fouten te maken. Of die als ze ergens met de auto naartoe moeten een week van tevoren de route bestuderen en alle afritten in kaart brengen: daar kunnen ze van de weg af als ze in paniek raken. En dan die hele week niet kunnen slapen. Mensen die voortdurend op hun hartslag letten en niet meer durven te sporten of traplopen, want dan krijgen ze een hartaanval. Mensen die hun kinderen niet knuffelen, want dan raken die besmet en gaan ze dood.
En gezien bovenstaande reactie kunnen we er daar nog minstens één aan toevoegen: De irrationele angst van ouders om hun kind 24 uur per dag te monitoren. Een persoonlijke ervaring heb ik met een stel wat ik uiteraard niet met name kan en wil noemen. Hij was nog wel redelijk rationeel, maar zij had voor hun beide kinderen en horloge gekocht wat zij de hele dag moesten dragen.
Het was voorzien van GPS, legde verbinding met een mobiele telefoonverbinding, en zodra er iets gebeurde kreeg zij een melding op haar mobiel. Ze kon “veilige zones” instellen, zoals rond het eigen huis, de route van huis naar school en de school. Zodra een kind daarbuiten kwam kreeg zij een melding.
Uiteraard waren de horloges waterdicht en zodra het bandje open werd gemaakt kreeg zij een alarmmelding.
Hoe panisch kun je als moeder zijn? En dan was zij ook nog huismoeder en werkte niet buitenshuis!
Geen verwardheid
„Het is allemaal zeer beperkend en wat ik zo fascinerend vind: het is geen verwardheid. Mensen wéten dat het niet waar is wat ze denken, dat ze gevaar zien waar geen gevaar is, dat ze risico’s overschatten. Alleen is het gevoel zo sterk dat het alle ratio overheerst. Hun alarmsysteem staat te scherp afgesteld. Ze worden al angstig van het voelen van angst. En ze durven er niet over te praten, want natuurlijk zegt iedereen: ah, joh, dáár hoef je toch niet bang voor te zijn? Dat hebben we allemaal toch weleens? Angst en paniek leiden ook tot schaamte.”
Dit vond ik wel een interessant gegeven. Mensen weten zelf dat het irrationeel is, maar hun gevoel neemt het over. Ook dat is niet echt verbazingwekkend, want hoe vaak horen we niet dat “je moet doen wat je hart je ingeeft”? Of de claim “je gevoel is altijd goed!”? En een heel scala van gerelateerde stellingen en uitspraken.
Hieruit blijkt echter dat dat absoluut niet klopt!
De Bijbel leert dat het hart van nature weinig goeds voortbrengt.
Want uit het hart komen boze overleggingen, moord, echtbreuk, hoererij, diefstal, leugenachtige getuigenissen, godslasteringen. (Mattheüs 15:19)
en
Want van binnenuit, uit het hart der mensen, komen de kwade overleggingen, hoererij, diefstal, moord (Markus 7:21, 22a)
Van nature komt er dus weinig goeds uit ons hart voort, dus is het niet verstandig het hart te volgen. De Bijbel leert ook dat dat na je bekering wel verandert, maar dat zou een hele studie voor een ander moment zijn.
Stijging
Waar komt die stijging van 10 naar 15 procent vandaan?
„Vertel het maar. Ik weet het niet. Daar doen we nu onderzoek naar. Er zijn studies die zeggen dat het vooral bij kinderen en adolescenten toeneemt, en dat vind ik niet zo gek: de meeste klachten beginnen voor het vijfentwintigste levensjaar. Mensen verschillen in kwetsbaarheid, puur genetisch, maar dan? Wat doet de emmer overlopen? Neemt de veerkracht af? En waardoor dan? Zijn het risicofactoren uit de omgeving? Nemen die toe? Worden ze sterker?
„Tien, twaalf jaar geleden was de wereld ook vol gevaren, maar de prevalentie van angst en paniek steeg toen niet. Het is daarna begonnen. En níét door covid, dat weten we al. Dat is internationaal goed onderzocht. Covid heeft allerlei gevolgen gehad, vooral voor kinderen en adolescenten, maar de toename van angst en paniek was er daarvoor al.”
Een bekend gegeven van profetieën die in vervulling gaan is dat zij een voorafschaduwing laten zien dat zij op het punt staan in vervulling te gaan. Dat we nu een toename zien, en mooi dat het ook nog eens niet door de coronagekte blijkt te komen, is dus een logisch gegeven voor wie de tijden kan onderscheiden.
Met name Lukas schrijft hier over, maar ook in het Oude Testament komt het woord angst en dan opvallend vaak gericht op komende tijden.
En er zullen tekenen zijn aan zon en maan en sterren, en op de aarde radeloze angst onder de volken vanwege het bulderen van zee en branding, terwijl de mensen bezwijmen van vrees en angst voor de dingen, die over de wereld komen. Want de machten der hemelen zullen wankelen. En dan zullen zij de Zoon des mensen zien komen op een wolk, met grote macht en heerlijkheid. (Lukas 21:25-27)
Het gebeurt dus voor de Wederkomst van Jezus. Wanneer Hij terugkomt is nog niet bekend, maar dat het elke dag dichterbij komt moge duidelijk zijn. Dat de angst dus de laatste jaren groeit is een bevestiging dat deze profetie binnen niet al te lange tijd in vervulling zal gaan.
Social media
Komt het door sociale media?
„Daar wordt enorm veel over gespeculeerd en ja, al die pubers die dag en nacht weten wat hun peers doen en waar ze zijn – daar kan ik me van alles bij voorstellen. Maar onderzoek naar het effect van sociale media laat verschillende dingen zien. Ik kan er nu geen uitspraken over doen.”
Tja, de experts ontkenden ook tientallen jaren dat de constante blootstelling van kinderen zou leiden tot een toename van gewelddadigheid onder de jeugd. En nu plukken we de wrange vruchten van hun expertise. Daders zijn steeds jonger, en de jeugd loopt massaal gewapend over straat.
Gezond verstand is vaak beter dan “experts”.
Desinformatie
En alle informatie en vooral desinformatie via internet, worden mensen daar niet heel bang van?
„Daar kan ik me ook van alles bij voorstellen, maar ik zeg weer: eerst uitzoeken hoe het precies zit en of er een oorzakelijk verband is.”
Ook hier kun je weer een heel artikel – of serie – aan wijden. De afgelopen jaren is wel duidelijk geworden dat ook de NRC bepaald niet altijd accuraat was met haar verslaggeving en dat zij voor een groot deel verantwoordelijk waren voor het verspreiden van desinformatie.
De spanning die het opleverde tussen waarheidszoekers en mediavolgers zal bij een aantal mensen ongetwijfeld tot spanning, stress en mogelijk angst hebben geleid. Dat mediavolgers nu steeds meer gaan zien dat de waarheidszoekers gelijk hadden, zal ongetwijfeld vragen oproepen waarom zij het destijds niet zagen en het vertrouwen in eigen kunnen ondermijnen.
Toename
Is de toename van angst misschien ook te verklaren doordat er meer aandacht voor is?
„Of dat mensen er gemakkelijker voor uitkomen? Of dat de grens voor wat als angst en paniek wordt gezien nu lager ligt? Als dat zo zou zijn, dan zou je vooral een toename van lichte klachten verwachten. En dat is niet zo. De toename is er over de hele linie, ook bij de middelmatige en ernstige stoornissen.”
Het is dus al wel duidelijk dat er een daadwerkelijke toename van angst is.
Op televisie
Een bekend, recent voorbeeld – wat ook in het artikel aangehaald wordt – is de paniekaanval van de Australische weerman tijdens een live uitzending:
Nou is dit, althans het gedeelte wat in beeld werd gebracht, naar mijn ervaring een milde paniekaanval.
In de serie “Suits” krijgt Harvey meerdere keren een paniekaanval en die wordt wat beter in beeld gebracht doordat bijvoorbeeld ook zijn hartslag wordt meegenomen en je de hele – gespeelde – aanval te zien krijgt.
Oplossing
Ik denk dat veel mensen lijden onder angst, vaak zonder het zelf te beseffen. Het niet durven eten van bepaalde gerechten in een restaurant is ook een vorm van irrationele angst.
Angst wordt ook aangepraat. Heel veel Nederlanders geloven daadwerkelijk dat harder rijden dan 100 levensgevaarlijk door de constante geluiden in de media. In Duitsland, waar op grote delen van de Autobahn geen maximum geldt, vallen echter relatief gezien minder of hetzelfde (er is wat variatie per jaar) aantal doden in het verkeer dan in Nederland. De meeste dodelijke slachtoffers vallen ook daar op de provinciale wegen, waar wel een maximumsnelheid geldt.
Amerika, het toonbeeld van langzaam rijden en strenge controles en ook nog eens met de laagste snelheidsverschillen (vrachtwagens mogen net zo hard als auto’s), kent echter meer dodelijke slachtoffers per jaar.
De feiten laten dus zien dat angst voor hoge snelheid een irrationele angst is.
Aanvallen of chronisch
Volgens mij is er een verschil tussen paniekaanvallen en chronische angst. Met name de kleine chronische angst, zoals in het voorbeeld hierboven over snelheid, wordt algemeen aanvaard. Maar wees eerlijk: Het is wel degelijk een beperkende factor in je leven!
Dat zijn angsten waar je mee kunt leven. De situaties kun je makkelijk vermijden. In plaats van je biefstuk “rare” of “medium” te bestellen, ga je voor een droge “well done” schoenzool. En niemand zal er over vallen. In plaats van Paella met zeevruchten, neem je er één met kip, of neem je gewoon een ander gerecht. En de salade bestel je zonder paddenstoelen.
Lastiger wordt het als je dagelijks een tunnel door moet naar je werk en die als een steeds groter obstakel gaat zien. Al kun je dan misschien nog omrijden en ergens een brug pakken.
Lukas beschrijft het bezwijmen van angst door de gebeurtenissen om de mensen heen. Hij noemt specifiek het “bulderen van de zee en branding” EN “de dingen die over de wereld komen”.
Deze dingen worden in Lukas niet nader toegelicht, maar die werden later in een visioen wel aan Johannes gegeven die ze opschreef in het boek Openbaring.
En dat zijn inderdaad angstaanjagende gebeurtenissen! Natuurrampen, dood, ziekten, vervolging, aardbevingen, tekenen aan de hemel, etc, etc, etc. Angstaanjagende gebeurtenissen!
Positief
Heeft angst ook iets positiefs? Vaak niet, soms wel. De angst voor de “apocalyps” was de drijfveer voor Eise Eisinga om het wereldberoemde planetarium in Franeker te bouwen.
Uitweg
Gelukkig heeft God voorzien in een Uitweg, maar de keuze is aan u. God gaf Zijn Zoon Jezus voor uw en mijn zonden. Hij stierf aan het Kruis om uw schuld op Zich te nemen en u met de Vader te verzoenen.
Neemt u Zijn Uitweg aan? Wilt u Jezus volgen en ontkomen aan deze rampen en de toenemende angst?