Het was de breed gedeelde vrees voor het vergaan van de wereld die de Friese amateurastronoom Eise Eisinga het laatste “duwtje” gaf om zijn wereldberoemde planetarium te bouwen
Enerzijds is het triest om dit soort artikelen te lezen, maar anderzijds heeft die angst dus ook wel mooie dingen tot stand gebracht.
Volgens andere bronnen zou de aanleiding tot de bouw van het planetarium een boekje van predikant Eelco Alta uit Bozum zijn geweest.
Philosophische Bedenkingen over de Conjunctie van de Planeten Jupiter, Mars, Venus, Mercurius en de Maan dat op 8 mei 1774 de wereld zou vergaan. Dit omdat dan de planeten Mars, Venus, Mercurius, Jupiter en zelfs de Maan dicht bij elkaar zouden staan (een conjunctie), waardoor de onderlinge krachten de Aarde uit haar baan zou trekken. De voorspelling raakte bekend in april 1774 toen de Leeuwarder Courant er aandacht aangaf.
Een predikant die zich bezig hield met filosofie was waarschijnlijk een vrijzinnige predikant. Had hij zich maar meer op zijn vakgebied gericht, dan had hij geweten dat hij, theologisch gezien, onzin verspreidde.
De Bijbelse profetieën zijn duidelijk over de gebeurtenissen die plaats moesten vinden voor er sprake kon zijn van het einde der tijden en die gebeurtenissen waren voor een deel in 1774 nog niet eens begonnen!
Wat ook bizar is, is dat deze predikant claimt dat de wereld op 8 mei 1774 zou vergaan, maar vervolgens op de 2e pagina van zijn boekje wel 2 Petrus 3:10 en Mattheüs 24:36 aanhaalt, waar staat:
Maar de dag des Heren zal komen als een dief. Op die dag zullen de hemelen met gedruis voorbijgaan en de elementen door vuur vergaan, en de aarde en de werken daarop zullen gevonden worden.
2 Petrus 3:10
en
Doch van die dag en van die ure weet niemand, ook de engelen der hemelen niet, ook de Zoon niet, maar de Vader alleen.
Mattheüs 24:36
De angst voor een apocalyps was in 1774 enorm, zegt Warmenhoven tegen Omrop Fryslân. Vier planeten en de maan stonden in dat jaar dicht bij elkaar en dat kon volgens velen niets anders betekenen dan het einde van de wereld.
Bijzonder is weer het verkeerde woordgebruik van het woord “apocalyps”. Apocalyps komt van het Griekse woord ἀποκάλυψις (apokálupsis), en betekent “openbaring”. Het woord heeft dus niets met het einde van de wereld te maken!
Elke keer weer
Het is mij eerlijk gezegd een beetje een raadsel waarom de mensheid toch steeds maar weer bang is dat het einde der wereld aanstaande is. Onbekendheid met Bijbelse profetie lijkt me een duidelijke oorzaak. Maar aan de andere kant zit die angst blijkbaar heel diep in de mens geworteld, want keer op keer zijn er voorspellingen over het einde van de wereld.
En elke keer zijn er volksstammen die die voorspellingen serieus nemen en geloven. Jehova’s hebben al meerdere keren ergens op een berg gezeten. Maar als het echte einde daar is gaat een berg je niet redden! Net zo min als de bunkers die de rijksten der aarde nu overal laten bouwen.
Eén van de elementen van de Bijbelse profetieën zijn aardbevingen. Is het slim om ergens onder de grond te kruipen in een bunker en daar te zitten tijdens een heftige aardbeving? Het lijkt dan al snel te veranderen in een peperdure doodskist.
Meest recente voorbeeld van de totale gekte was de voorspelling dat de wereld in 2012 (ik meen 21-12-12, of op zijn Amerikaans 12-21-12) zou eindigen. Hele volksstammen, christenen en niet-christenen, geloofden er heilig in. Mensen stopten met werken, verkochten hun bedrijven en huizen en berekenden hoeveel spaargeld ze per dag op moesten maken om op 20-12-2012 hun laatste geld uit te geven, om zo “alles uit het leven te halen wat er in zit”.
Ik vraag me weleens af hoe het deze mensen op 22-12-2012 verging toen ze berooid wakker werden.
1774
Het boekje van Alta is verschenen in 1774. Als predikant had hij toch moeten weten dat er 7 jaar durende Grote Verdrukking en het Duizendjarig Vrederijk aan het einde van de aarde vooraf zouden gaan.
Het leven in 1774 was natuurlijk niet zo comfortabel als ons leven in 2024, maar als je de kenmerken van de Grote Verdrukking leest, kun je toch niet stellen dat dat in 1774 het geval zou zijn geweest.
Andersom: De beschrijving van het Duizendjarig Vrederijk is ook duidelijk en ook daar voldeed het leven in 1774 nou bepaald niet aan.
Er is dus geen enkele serieuze reden geweest om aan te nemen dat het einde van de wereld daadwerkelijk in 1774 plaats zou gaan vinden.
Planetarium
Het Planetarium van Eisinga in Franeker is wereldberoemd. Helemaal sinds het in 2023 de status van “werelderfgoed” kreeg. Het is het oudste nog werkende planetarium ter wereld en draait al 250 jaar.
Dan vind ik het ook wel weer grappig om te zien hoe uit onkunde zoiets moois tevoorschijn kan komen. Een predikant die zijn eigen werk niet serieus nam, afging op filosofische speculaties en dan met een wereldberoemd Planetarium tot gevolg!
En ook prachtig hoe een mogelijk ongelovige – hij was aanhanger van de Verlichting, maar dat zegt ook weer niet alles! – Eisinga dan gebruikt wordt om te laten zien hoe God alles in Zijn hand heeft!
Bron: NOS