Laten we een beginnen met een gewaagd artikel. Elke atheïst zal namelijk bij hoog en bij laag beweren dat atheïsme beslist geen religie is.
We nemen als leidraad voor deze stelling de Wikipedia-pagina over religie.
Als definitie van religie wordt gegeven:
Onder religie wordt gewoonlijk een van de vele vormen van zingeving, of het zoeken naar betekenisvolle verbindingen, verstaan, waarbij meestal een hogere macht, opperwezen of god centraal staat.
Veel atheïsten heb ik al horen roepen dat atheïsme geen religie is omdat men geen god of opperwezen erkent. Maar er staat in deze definitie heel essentieel het woordje meestal tussen. Zoals u in andere artikelen op deze site zult kunnen gaan lezen, is het hebben van een centraal opperwezen namelijk slechts een onderdeel van religie, en zijn er erkende religies die geen opperwezen kennen.
Het niet hebben van een centraal opperwezen maakt het atheïsme niet uniek, en is geen doorslaggevend bewijs dat het atheïsme geen religie zou zijn.
Ook in de vervolgzin wordt duidelijk gesteld dat een identiteit, entiteit of hoger wezen geen noodzaak is wil er sprake zijn van een religie.
Het woord religie wordt herleid tot relegere (herlezen, overdoen, nauwgezet in acht nemen) en werd vooral in verband gebracht met het voortdurend en ijverig in acht nemen van alles wat op de verering van de goden betrekking heeft.
Nu hebben we eerder gezien dat het hebben van een opperwezen of god geen vereiste is, dus nu is de vraag in hoeverre bovenstaande eis op het atheïsme van toepassing is.
Dit is volledig van toepassing! Binnen het atheïsme zijn strenge protocollen. Om er een paar te noemen:
- afgeven op andersdenkenden
- ‘evangeliseren’
- verbaal aanvallen
- andersdenkenden belachelijk maken
- afwijzen van elke kritiek
Bekijk de diverse websites waar atheïsten op actief zijn, ook niet-atheïstische sites overigens, en u zult zien wat ik bedoel. Nu zullen er atheïsten zijn die bovenstaande ontkennen. Dat is echter geenszins een bewijs dat atheïsme geen religie is. Niet elke christen voelt zich geroepen op een sinaasappelkistje te gaan staan, en niet elke moslim knoopt een bomgordel om. En toch zijn in de ogen van atheïsten alle christenen en moslims ‘religieuzen’.
Een ander punt wat atheïsten aanvoeren waarom andere levensovertuigingen religies zijn, is dat zij dogma’s kennen. Dogma’s zijn leerstellingen. Maar ook het atheïsme kent deze leerstellingen. Een paar voorbeelden
- niet-atheïsten zijn dom
- Atheïsme is geen religie
- religie is de oorzaak van alle ellende in de wereld
- kinderen gelovig opvoeden is hersenspoeling
- onze religie is de beste en doet niets fout
Net als bij de protocollen zullen deze niet voor elke atheïst gelden, maar binnen de vele religies kennen we ook een variëteit van denominaties die over bepaalde zaken anders denken. Dus ook dit is geen bewijs dat het atheïsme geen religie is. Integendeel: het bestaan van deze dogma’s is juist een bewijs dat het atheïsme wel degelijk een religie is
Lactantius verklaart religie als opnieuw binden, goed binden. Ook dit is op het atheïsme van toepassing. De atheïst gelooft dat hij door het ontkennen van elke vorm van opperwezen en bovennatuurlijke verschijnselen, dichter bij zichzelf komt.
Daarnaast gelooft het overgrote deel van de atheïsten dat wetenschap alle antwoorden geeft. In feite neemt de wetenschap de rol van een opperwezen op zich.
Aulus Gellius omschrijft religie als het achterlaten. Ook dit doet een atheïst. Hij neemt afstand van alle andere religies, zet zich daar tegen af, en ziet zichzelf als verlicht, verlost.
Augustinus ziet religie als het opnieuw kiezen. De mens heeft God door de zonde verloren, en kiest God opnieuw als zijn bron van zaligheid.
In feite doet een atheïst iets dergelijks. Hij kiest wetenschap als zijn bron van zaligheid. Veel atheïsten geloven ook in de leugen dat religie veel wetenschap verloren heeft laten gaan in het verleden.
Moderne taalwetenschap leidt ‘religio’ af van religeren, wat zoiets als ‘verplichten’ moet hebben betekend.
De opbouw van deze zin maakt al duidelijk dat de moderne wetenschap het eigenlijk niet zeker weet. Maar dat maakt in dit geval niet uit, want ook in dit verband doet de atheïst precies wat bij religie hoort.
De atheïst verplicht zich om afstand te nemen van goden en bovennatuurlijke verschijnselen. De atheïst verplicht zich om wetenschap te kiezen als bron van zaligheid en kennis.In een ander artikel zal ik laten zien dat wetenschap bepaald niet zaligmakend is, en vaak meer vraagtekens oproept dan antwoorden geeft.
Religie is een menselijk verschijnsel dat zijn oorsprong vindt in het bewustzijn van zijn eigenstandigheid
Dit is een wel heel nauw aansluitende omschrijving voor wat betreft het atheïsme. Atheïsme is een typisch menselijk verschijnsel. Het neemt per slot van rekening afstand van alle vormen van goden en bovennatuurlijke verschijnselen. Daarmee staat de mens op zichzelf (eigenstandigheid) en daar vindt het atheïsme zijn oorsprong. Duidelijker kun je het haast niet hebben.
Veel atheïsten beroepen zich er op dat er geen vaste samenkomsten zijn, en zien dat als teken dat atheïsme geen religie zou zijn. Het feit is echter dat velen die zichzelf christen noemen ook geen kerk bezoeken. Die ziet de atheïst dan opeens toch als religieuzen. Dat is tegenstrijdig.
De individuele mens ziet zichzelf als een eenling tussen vele anderen
En dat is precies de manier waarop veel atheïsten zichzelf graag zien. Als verlichte eenling in een domme wereld.
Met behulp van religie probeert de mens zich te herverbinden met de ander en de wereld en probeert een verklaring te vinden voor deze ‘breuk’.
Feitelijk is dit voor een atheïst een stap te ver, en hij ontkent het bestaan van de ‘breuk’. In zijn beleving is herverbinden dan ook niet nodig, maar ondertussen zoekt ook de atheïst verbinding bij gelijkgestemden, en doet dus feitelijk precies hetzelfde als waar hij de religieus van beschuldigt.
Weer een punt waaruit duidelijk is geworden dat atheïsme een religie is.
Religie kan dus enerzijds worden gezien als een poging van de mens het universum en zijn bestaan daarin te verklaren …
En ook hier blinkt de atheïst uit in religiositeit. De atheïst vindt de verklaring voor het bestaan van het universum in de evolutietheorie. Dat deze theorie allesbehalve wetenschappelijk is bewezen doet feitelijk niet ter zake en elke kritiek wordt dan ook fel bestreden.
Weer verwijs ik naar de diverse threads op andere sites over evolutionisme, creationisme en/of intelligent design en de typische reacties van atheïsten op alle eerlijke vragen van anderen op de grote tekortkomingen van de evolutietheorie.
Interessant is de volgende zin:
Bij het ontbreken van een God of schepper in een religie kent men vaak een onpersoonlijk, onnoembaar beginsel, bijvoorbeeld bij het emanationisme
In het geval van de atheïstische religie kunnen hier bijvoorbeeld de ‘oerknal’ voor invullen, al zijn er steeds meer atheïsten die beseffen dat een veronderstelde oerknal nog meer problemen met zich meebrengt en nu de stelling aanhangen dat de wetenschap het nog niet weet, maar dat dat antwoord nog wel komt.
Het geeft ook antwoorden, hoewel geen sluitende, op de waaroms van het leven
Dit is met name voor het atheïsme absoluut waar, al zijn atheïsten het daar ook niet mee eens. En dat bevestigt het religieuze karakter van het atheïsme weer, want de eigen religie is feilloos.Gelukkig ontstaat er tegenwoordig ook binnen het atheïsme, net als in vele andere religies, een onderstroom van volgers die wel vraagtekens zetten bij de eigen religie. De groep ‘zoekers’ groeit.
Wel of geen religieus wezen
Er wordt een aantal filosofen voor het voetlicht gebracht. Veel onderzoekers zijn van mening dat de mens een religieus wezen is, maar we zien bij veel onderzoekers dat het uitgangspunt wordt bepaald door hun eigen levensovertuiging.
Een sterk bewijs dat de mens een religieus wezen is, is het feit dat het overgrote deel van de mensheid religieus is. Volgens de stellingname van het atheïsme zelf, is dit dus weer een duidelijk bewijs dat het atheïsme een religie is.
Definities van religie
In hoeverre zijn deze van toepassing op het atheïsme?
- het geloven in een god
Volgens atheïsten zelf niet. Maar de afgodische aanhang van wetenschap laat toch een ander beeld zien. - naar de kerk gaan en bidden
Dat doet een atheïst uiteraard niet, maar opmerkelijk is dat dit ook bij andere religies minder voorkomt en kan dus niet als bewijs gelden dat atheïsme ‘anders’ is en geen religie zou zijn.
Naar schatting gaan in de VS ca. 17.000.000 belijdende, wedergeboren christenen, niet meer naar de kerk. - Een manier om met de onzekerheid van het bestaan om te gaan
Dit is 100% van toepassing. Atheïsme geeft er een eigen ‘invulling’ aan, maar het is wel precies waar het om gaat. - Het geloof in geestelijke wezens
Zoals al eerder aangetoond is dit geen bewijs, aangezien er meer erkende religies zijn die dit niet doen - Priesters, bijbels, kerken, etc.
Is slechts een onderdeel van een aantal religies en kan dus ook niet als bewijs gelden.
Richard Dawkins wordt door sommigen wel gezien als de (hoge)priester binnen het atheïsme. De websites en geschriften, tijdschriften, e.d. kunnen prima gelden als vervanging van de Bijbel zoals die in christendom voorkomt. - goed zijn voor anderen
Dit is meer een universeel gegeven, en is absoluut geen bewijs of een stroming al dan geen religie is. Er zijn ook religies die helemaal niet goed zijn voor anderen, maar wel als religie erkent worden - Een manier van leven
Persoonlijk kan ik hier niet zo veel mee. Cultuuruitingen worden ook gezien als manier van leven.
Maar aan de andere kant, als je dan verhalen leest van atheïsten die het woordje ‘God’ van dollarbiljetten zitten te schrappen op een conferentie, dan is dat mogelijk wel weer een bewijs. - Religie als cultuursysteem
Veel kunstzinnige uitingen komen voort uit religie. Het huidige verzet, tot rechtszaken toe, van Amerikaanse atheïsten tegen uitingen van andere religies, is wel een heel duidelijk bewijs dat atheïsme een religie is. Andere cultuuruitingen dan de eigen worden niet geaccepteerd. - Opium van het volk
Kijk op de atheïstische websites, en u ziet gelijk wat hij bedoelde. - Een illusie
Dat is voor atheïsme inderdaad heel goed mogelijk. Het merendeel wat de wereldbevolking ervaart ‘dat er meer is tussen hemel en aarde’. Dan ligt het voor de hand dat de kleine atheïstische minderheid waarschijnlijk inderdaad aan het gelove in een illusie. - Zoiets als christendom, islam, enz.
Dit is te vaag om een goede reactie te kunnen geven - Een vorm van aanbidding
Het volledige vertrouwen wat de gemiddelde atheïst aan wetenschap geeft, en de felheid waarmee de vermeende onfeilbaarheid van de wetenschap door veel atheïsten wordt verdedigt lijkt sprekend op sommige vormen van aanbidding. - Een serie antwoorden …
Dat is precies wat het atheïsme ook wil zijn.
Het artikel gaat nog verder, maar het lijkt mij inmiddels wel duidelijk:
Het atheïsme voldoet aan alle voorwaarden om een religie te worden genoemd. Daarom kunnen we met zekerheid stellen: