In Trouw verscheen op 24 februari 2012 een artikel met de titel
Wij zitten gevangen in onze jacht op rijkdom
Het is een interview met ‘denker des vaderlands’ Hans Achterhuis. Een reactie.
Een interview met iemand met een nogal hoogmoedige, hoogdravende titel. Dat is meestal interessant.
Het artikel begint met de stelling dat loonmatiging niet goed is, maar dat werknemers het extra geld dan wel zouden moeten besteden aan een elektrische auto in plaats van een vliegreis.
Hans Achterhuis reageert terecht dat dat een nogal naïeve hoop is, en daar heeft hij gelijk in. Of dat met ‘de huidige cultuur’ te maken heeft weet ik niet. We worden bedolven met mediaberichten dat we toch met z’n allen hardlopend aan de elektrieke auto zouden moeten. Is de invloed van de media dan toch beperkt? Of is de lezer dan toch intelligent genoeg om eigen keuzes te maken?
Daarnaast gaat het artikel nogal simplistisch voorbij aan het feit dat de meeste electrische auto’s aanzienlijk duurder zijn dan een vliegreis. Door het falend overheidsbeleid is er wel wat voor te zeggen dat mensen hun geld nu beter op kunnen maken.
Ten eerste heb je er dan maar plezier van gehad, en als de lasten verder en verder blijven stijgen is het nog maar de vraag of je er in de toekomst ooit nog aan toe komt. Een beetje korte termijn denken misschien, maar wel voor de hand liggend. Daarnaast is het nog maar de vraag voor velen, ook in de innovatieve sector, of de baanzekerheid wel zo groot is als velen hopen en voor je pensioen hoef je het ook niet meer opzij te zetten.
Ten tweede is het in de huidige economie economisch gezien inderdaad beter om nu een vliegreis te boeken dan vijf jaar te sparen voor een elektrische auto. De economie zit in een behoorlijke recessie, al zijn er links en rechts wel wat tekenen van herstel, maar het is nog allemaal heel pril en instabiel. Elke cent die in de economie wordt uitgegeven in plaats van gespaard of afgelost, betekent feitelijk een stimulans van die economie.
Ten derde leeft bij steeds meer mensen de terechte twijfel of die elektrische auto wel zo zaligmakend is. De stroom moet per slot van rekening ergens opgewekt worden, en zo lang dat vooral gebeurd in kolengestookte centrales is de investering feitelijk niets anders dan een verplaatsing van het probleem, maar zeker geen oplossing. Extra laadpalen vormen een belasting voor het milieu, en naarmate er meer elektriciteit wordt getransporteerd worden de transportverliezen ook groter, waardoor het rendement daalt en er van de milieubelofte die de reclamespotjes ons voorspiegelen al helemaal niets meer overblijft. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de verwerking van extra afval van de accu’s en elektromotoren!
Economische groei
Volgens sommige critici zou de economische groei moeten stoppen omdat anders de aarde vernietigd wordt. Dat klinkt natuurlijk heel aardig vanuit onze ‘rijke’ westerse samenleving, en kun je als politicus zittend in het dure blauwe leer van de tweede kamer hier ook wel aardig verkopen, maar vertel dat maar eens tegen een gezin wat in India op de vuilnisbelt leeft.
We hebben volop kritiek op een land als Brazilië omdat het Amazonegebied ontbost wordt (al schijnt dat de laatste jaren veel minder het geval te zijn!). De reactie was scherp en terecht: Jullie hebben bijna een eeuw lang hard gewerkt en natuur opgeofferd om een luxe leventje te leiden. Wie zijn jullie om ons dat recht nu te ontzeggen? Brazilië en andere landen waar het Amazonegebied zich over uitstrekt hebben aangeboden om te stoppen met ontbossen, als daar een financiële vergoeding tegenover zou staan. Maar dat wilde het egoïstische westen niet betalen.
Economische groei is noodzakelijk. Niet om ons relatief rijke westerlingen verder te verrijken, maar omdat er nog zo vreselijk veel mensen in schrijnende armoede leven. De aarde heeft meer dan voldoende grondstoffen om hen ook een deel van die rijkdom te geven. Het is dus niets anders dan opperst egoïsme om uitgerekend nu te pleiten voor minder economische groei.
Er is nu veel kritiek op rijken die hun zakken vullen. Moreel gezien is daar inderdaad wel wat voor te zeggen. Ik zag onlangs een filmpje waarin werd uitgelegd hoe zinvol het was als we de Occupy activisten hun zin zouden geven. Het resultaat: Een land als Amerika kan nog geen jaar rondkomen als de rijken en multinationals samen alles wordt afgepakt wat ze hebben. Probleem is dan alleen dat er aan het einde van het jaar niets meer over is en hoe moeten we het volgende jaar dan starten?
Kortom: het klinkt leuk, maar is geen oplossing.
Paul Gilding
En toen kwam Paul Gilding naar Nederland om zijn boek ‘The Great Disruption’ te promoten. Dat was in september 2011. Het artikel zegt daar over:
Daarin stelt hij met zekerheid te kunnen voorspellen dat ons een zeer nabije toekomst wacht van oorlogen, klimaatrampen, tekorten aan grondstoffen, dorst en hongersnood.
Misschien blijven er na al deze ellende nog maar een paar honderd miljoen mensen over, luidt zijn sombere boodschap: ‘Dan is de beschaving weg en is het iedereen tegen iedereen’. Dit is de natuurtoestand van Hobbes.”
De term ‘natuurtoestand van Hobbes’ was een denkbeeldige natuurtoestand (status hominum naturalis) waarin iedereen vrij is omdat er geen interferentie van wetten is, maar waar de mens elke dag de dood vreest. Een toestand van een oorlog van allen tegen allen. Anarchie. Gelijk komen de beelden van de Mad Max films weer in gedachten.
Er zitten een paar toch wel opmerkelijke kanten aan de combinaties die hier staan neergeschreven. Hobbes was een Engelse filosoof die een sterke christelijke overtuiging had. In hoofdstuk 43 van zijn boek Leviathan geeft hij aan dat het geloof in Christus bepalend is om in de hemel te komen en God speelde een belangrijke rol in zijn filosofieën.
Daarnaast is Paul Gilding bepaald niet de eerste die deze ‘voorspelling’ doet. In feite is het een regelrechte eindtijd-voorspelling die hij in zijn boek doet.
De Bijbel is duidelijk over deze zaken en ik zal besluiten met een korte opsomming van een paar bekende verzen (die u voor de volledigheid zelf in de context mag lezen):
Ook zult gij horen van oorlogen en van geruchten van oorlogen (Matthéüs 24:6; Lucas 21:9; Marcus 13:7)
Want volk zal opstaan tegen volk, en koninkrijk tegen koninkrijk, en er zullen nu hier, dan daar, hongersnoden en aardbevingen zijn (Matthéüs 24:7; Lucas 21:10,11; Marcus 13:8)
En omdat de wetsverachting toeneemt, zal de liefde van de meesten verkillen (Matthéüs 24:12)
En er zullen tekenen zijn aan zon en maan en sterren, en op aarde radeloze angst onder de volken vanwege het bulderen van zee en branding terwijl de mensen bezwijmen van angst en vrees voor de dingen die over de wereld komen … (Lucas 21:25, 26)
En een broeder zal zijn broeder overleveren ten dode en een vader zijn kind en kinderen zullen opstaan tegen hun ouders en hen ter dood brengen (Marcus 13:12)
… werd gegeven de vrede van de aarde weg te nemen, en dat zij elkander zouden slachten … (Openbaring 6:4)
Een maat tarwe voor een schelling en drie maten gerst voor een schelling (Openbaring 6:6)
En hun werd macht gegeven over het vierde deel van de aarde om te doden, met het zwaard, met de honger, met de zwarte dood, en door de wilde dieren der aarde (Openbaring 6:8)
en daar geschiedde een grote aardbeving en de zon werd zwart als een haren zak en maan werd geheel als bloed en de sterren des hemels vielen op aarde (Openbaring 6:12, 13)
opdat geen wind zou waaien over de aarde, of over de zee, of over enige boom (Openbaring 7:1)
het derde deel van de aarde verbrandde en het derde deel van de bomen verbrandde en al het groene gras verbrandde (Openbaring 7:7)
en het derde deel van de schepselen in de zee, die leven hadden, stierf, en het derde deel van de schepen verging (Openbaring 7:9)
En het derde deel der wateren werd alsem en vele van de mensen stierven van het water omdat het bitter geworden was (Openbaring 7:11)
En zo staan er nog meer voorspellingen in deze hoofdstukken van Openbaring.
Veel van deze voorspellingen duiden op grote natuurrampen, precies zoals Paul Gilding voorspelt. Anderen duiden op een toename van ziekte, hoge prijzen voor voedsel, toename van individualisme, egoïsme, etc.
Veel van deze tekenen zien we nu al langzaam opkomen. Veel Nederlanders maken zich grote zorgen over de verhuftering van de maatschappij, en een onvoorstelbaar percentage van meer dan 80% van de Amerikanen vindt dat hun land totaal de verkeerde kant opgaat en afglijdt naar een onhoudbare situatie.
Meest opmerkelijk is dat, ondanks dat dus een grote meerderheid van de mensen het wel signaleert, en zich er ook grote zorgen over maakt, we met elkaar niet in staat blijken te zijn om er iets tegen te doen. Zoals de Bijbel voorspelde
Ziet toe, weest niet verontrust; want dat moet geschieden (Matthéüs 24:6)
Het is toch op zijn zachtst gezegd opmerkelijk dat de Bijbelse voorspellingen die door velen ontkent worden, nu opeens uitermate actueel blijken te zijn. Misschien toch iets om eens vaker bij stil te staan?